Nasir Ali Sirhindi is included among the famous Persian poets of Eleventh Hegira era. He belongs to the land of Sirhind (which is located in the Indo-Pak Subcontinent). He remained connected with the courts of some lords and ministers according to the custom of that age; and he wrote their eulogy. He was follower of saintly line of 'Naqshbandiya' and he took the oath of allegiance to Hazrat Masoom Sirhindi (R.A) on his land. He was buried in the neighbourhood of shrine of Sultan of Saints Hazrat Nizam-ud-din Owliya (R.A(.The published collected works of Nasir Ali consist of amatory verses, odes and quatrains. He also wrote verses comprising couplets. Some letters are also found of his prose artifacts. Nasir Ali flourished his poetry with the attributes of Subk-e-Hindi. e.g. subject applause, thoughtful, careful thinking and philosophical essays. He settled humanity, mysteries of Sufism, freedom of thought, philosophical point of view and the customs of this age especially anxiety as basic subject of his poetry. He also used terminology and proverbs for their description. This is why the critics of verse considered his poetry worthy for criticism. The great number of contemporaries of his era and the narrators after that era, appreciated and admired his verse. This article is written about the opinions of the narraters and the critics of the verse regarding the verse of Nasir Ali Sirhindi.

حواله جات

۱.         حسن انوشه، دانشنامه ادب فارسی، ادب فارسی در شبه قاره، عنوان مقاله: علی سرهندی، مقاله نگار: اختر رسولی، جلد چهارم، بخش دوم، (تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۸۰ش)، ۱۸۱۷.

۲.         بندرا بن داس خوشگو، سفینه خوشگو، مرتبه: سید شاه عطاء الرحمن عطا کاکوی، دفتر ثالث، (پتنه ، بهار:۱۹۵۹م)، ۱.

۳.         دکتر ذبیح اللّه صفا، تاریخ ادبیات در ایران، جلد پنجم، بخش دوم، (تهران: انتشارات فردوس، ۱۳۷۳ش)، ۱۲۴۵.

۴.         بندرا بن داس خوشگو، سفینه خوشگو، مرتبه: سید شاه عطاء الرحمن عطا کاکوی، دفتر ثالث، (پتنه ، بهار:۱۹۵۹م)، ۱.

۵.         میر غلام علی آزاد بلگرامی، مآثر الکرام موسوم به سرو آزاد، دفتر ثانی، تصحیح عبداللّه خان، به اهتمام مولوی عبدالحق، (حیدرآباد دكن: کتب خانه آصفیه، ۱۹۱۳م)، ۱۳۱.

۶.          ناصر علی سرهندی، دیوان ناصر علی سرهندی، به تصحیح دکتر رشیده حسن هاشمی، (اسلام آباد: مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان، ۱۳۸۴ش)، ۴.

۷.         محمد غوث خان بهادر، تذکره گلزار اعظم، (بی جا: مطبعه سرکاری، ۱۲۷۲ش)، ۶۶.

۸.         محمد افضل سرخوش، کلمات الشعرا، به تصحیح صادق علی دلاوری، (لاهور: شیخ مبارک علی ایند سنز، ۱۹۴۲م)، ۷۴.

۹.         ناصر علی سرهندی، دیوان ناصر علی سرهندی، به تصحیح دکتر رشیده حسن هاشمی، (اسلام آباد: مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان، ۱۳۸۴ش)، ۵.

۱۰.       حسن انوشه، دانشنامه ادب فارسی، ادب فارسی در شبه قاره، عنوان مقاله: علی سرهندی، مقاله نگار: اختر رسولی، جلد چهارم، بخش دوم، (تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۸۰ش)، ۱۸۱۷.

۱۱.       سید حسن علی خان، صبح گلشن، (بهوپال، ۱۲۹۵ه)، ۲۱۵.

۱۲.       محمد افضل سرخوش، کلمات الشعرا، به تصحیح صادق علی دلاوری، (لاهور: شیخ مبارک علی ایند سنز، ۱۹۴۲م)، ۷۴.

۱۳.       غلام علی آزاد بلگرامی، خزانه عامره، تصحیح ناصر نیکو بخت، شکیل اسلم بیگ، (تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ۱۳۹۰ش)، ۲۸۱.

۱۴.       ناصر علی سرهندی، دیوان ناصر علی سرهندی، به تصحیح دکتر رشیده حسن هاشمی، (اسلام آباد: مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان، ۱۳۸۴ش)، ۷.

۱۵.       بندرا بن داس خوشگو، سفینه خوشگو، مرتبه: سید شاه عطاء الرحمن عطا کاکوی، دفتر ثالث، (پتنه ، بهار:۱۹۵۹م)، ۲.

۱۶.        شاهنواز خان عبدالرزاق خان خوافی، بهارستان سخن، گورنمنت اورئینتل سیریز، (مدراس: ۱۹۵۱م)،۲۰۸.

۱۷.       میر غلام علی آزاد بلگرامی، مآثر الکرام موسوم به سرو آزاد، دفتر ثانی، تصحیح عبداللّه خان، به اهتمام مولوی عبدالحق ، (حیدرآباد دكن: کتب خانه آصفیه، ۱۹۱۳م)، ۲۶۰.

۱۸.       حسن انوشه، دانشنامه ادب فارسی، ادب فارسی در شبه قاره، عنوان مقاله: علی سرهندی، مقاله نگار: اختر رسولی، جلد چهارم، بخش دوم، (تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۸۰ش)، ۱۸۱۷.

۱۹.       محمد قدرت اللّه گوپاموی، تذکره نتائج الافکار، تصحیح یوسف بیگ باباپور، (قمر: نشر مجمع ذخائر اسلامی، ۱۳۸۷ش)، ۵۲۰.

۲۰.       محمد حسین آزاد، نگارستانِ فارس، (لاهور: كریمی پریس، ۱۹۲۳م)، ۱۶۰.

۲۱.       ناصر علی سرهندی، دیوان ناصر علی سرهندی، به تصحیح دکتر رشیده حسن هاشمی، (اسلام آباد: مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان، ۱۳۸۴ش)، ۸.

۲۲.       میر غلام علی آزاد بلگرامی، مآثر الکرام موسوم به سرو آزاد، دفتر ثانی، تصحیح عبداللّه خان، به اهتمام مولوی عبدالحق، (حیدرآباد دكن: کتب خانه آصفیه، ۱۹۱۳م)، ۱۳۰-۱۳۱.

۲۳.       ناصر علی سرهندی، دیوان ناصر علی سرهندی، به تصحیح دکتر رشیده حسن هاشمی، (اسلام آباد: مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان، ۱۳۸۴ش)، ۹.

۲۴.       بندرا بن داس خوشگو، سفینه خوشگو، مرتبه: سید شاه عطاء الرحمن عطا کاکوی، دفتر ثالث، (پتنه ، بهار:۱۹۵۹م)، ۲و۳.

۲۵.       محمد قدرت اللّه گوپاموی، تذکره نتائج الافکار، تصحیح یوسف بیگ باباپور، (قم: نشر مجمع ذخائر اسلامی، ۱۳۸۷ش)، ۵۲۰.

۲۶.        ناصر علی سرهندی، دیوان ناصر علی سرهندی، به تصحیح دکتر رشیده حسن هاشمی، (اسلام آباد: مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان، ۱۳۸۴ش)، ۸و۹.

۲۷.       محمد افضل سرخوش، کلمات الشعرا، به تصحیح صادق علی دلاوری، (لاهور: شیخ مبارک علی ایند سنز، ۱۹۴۲م)، ۷۵.

۲۸.       ناصر علی سرهندی، دیوان ناصر علی سرهندی، به تصحیح دکتر رشیده حسن هاشمی، (اسلام آباد: مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان، ۱۳۸۴ش)، ۱۰.

۲۹.       حسن انوشه، دانشنامه ادب فارسی، ادب فارسی در شبه قاره، عنوان مقاله: علی سرهندی، مقاله نگار: اختر رسولی، جلد چهارم، بخش دوم، (تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۸۰ش)، ۱۸۱۷.

۳۰.       محمد افضل سرخوش، کلمات الشعرا، به تصحیح صادق علی دلاوری، (لاهور: شیخ مبارک علی ایند سنز، ۱۹۴۲م)، ۷۵.

۳۱.       ناصر علی سرهندی، دیوان ناصر علی سرهندی، به تصحیح دکتر رشیده حسن هاشمی، (اسلام آباد: مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان، ۱۳۸۴ش)، ۱۰.

۳۲.       ناصر علی سرهندی، دیوان ناصر علی سرهندی، به تصحیح دکتر رشیده حسن هاشمی، (اسلام آباد: مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان، ۱۳۸۴ش)، ۲۳.

۳۳.       دکتر ذبیح اللّه صفا، تاریخ ادبیات در ایران، جلد پنجم، بخش دوم، (تهران: انتشارات فردوس، ۱۳۷۳ش)، ۱۳۴۲.

۳۴.       علی ابراهیم خان خلیل بنارسی، صحف ابراهیم، بخش معاصران، به تصحیح میر هاشم محدث، (بی جا: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، ۱۳۸۴)، ۱۸۵و ۱۸۶.

۳۵.       ناصر علی سرهندی، دیوان ناصر علی سرهندی، به تصحیح دکتر رشیده حسن هاشمی، (اسلام آباد: مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان، ۱۳۸۴ش)، ۱۶.

۳۶.        محمد عسکری حسین بلگرام، صحایف شرایف، (بانکی پور: بی تا)،۱۹۱.

۳۷.       شیر علی خان لودی، تذکره مرآۃ الخیال، (بمبئی، هند: ۱۳۲۴ش)، ۲۴۸.

۳۸.       ناصر علی سرهندی، دیوان ناصر علی سرهندی، به تصحیح دکتر رشیده حسن هاشمی، (اسلام آباد: مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان، ۱۳۸۴ش)، ۱۳و۱۵.

۳۹.       ایضاً، ۱۵و ۱۶.

۴۰.       محمد افضل سرخوش، کلمات الشعرا، به تصحیح صادق علی دلاوری، (لاهور: شیخ مبارک علی ایند سنز، ۱۹۴۲م)، ۷۴.

۴۱.       کشن چند اخلاص، همیشه بهار، مرتبه دکتر وحید قریشی، (كراچی: انجمن ترقی اردو پاکستان، ۱۹۷۳م)، ۱۶۳.

۴۲.       بندرا بن داس خوشگو، سفینه خوشگو، مرتبه: سید شاه عطاء الرحمن عطا کاکوی، دفتر ثالث، (پتنه ، بهار:۱۹۵۹م)، ۱و۲.

۴۳.       علی قلی خان واله داغستانی، تذکره ریاض الشعراء، مقدمه تصحیح و تحقیق سید محسن ناجی آبادی، جلد سوم، (تهران: انتشارات اساطیر، ۱۳۸۴)، ۱۴۹۷.

۴۴.       آفتاب رای لكهنوی، ریاض العارفین، بتصحیح و مقدمه سید حسام الدین راشدی، بخش دوم، (اسلام آباد: انتشارات مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان، ۱۹۸۲م)، ۴۲، ۴۳.

۴۵.       عفت رفیق، مثنوی ناصر علی سرهندی، تصحیح و تحشیه و مقدمه، پایان نامه کارشناسی ارشد، (لاهور: دانشکده خاور شناسی، دانشگاه پنجاب لاهور، دوره تحصیلی ۱۹۸۷ء- ۱۹۸۸ء)، ۵۶.

۴۶.        نواب محمد صدیق حسن خان، تذکره شمع انجمن، (بهوپال: ۱۲۹۲ش)، ۳۰۳.

۴۷.       آنه ماری شمل، ادبیات اسلامی هند، ترجمه یعقوب آژند، (تهران: موسسه انتشارات امیر کبیر، ١٣٧٣هـ ش)، ۶۰.

۴۸.       دکتر ذبیح اللّه صفا، تاریخ ادبیات در ایران، جلد پنجم، بخش دوم، (تهران: انتشارات فردوس، ۱۳۷۳ش)، ۱۳۴۱-۱۳۴۳.

۴۹.       شیخ اکرام الحق، شعر العجم فی الهند، (لاهور: اشرف پریس، ١٩٦١م)، ۱۱۳.

۵۰.       ایضاً، ۱۱۴.

۵۱.       هرومل سدارنگانی، پارسی گویان هند و سند، (تهران: بنیاد فرهنگ ایران، ١٣٥٥ش)، ۱۲۳.

۵۲.       علی ابراهیم خان خلیل بنارسی، صحف ابراهیم، بخش معاصران، به تصحیح میر هاشم محدث، (بی جا: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، ۱۳۸۴)، ۱۰۱.

۵۳.       ایضاً، ۱۸۵.

۵۴.       دکتر عبدالحسین زرین کوب، سیری در شعر فارسی، چاپ سوم، (تهران: انتشارات علمی، ١٣٧١ش)،۱۲۳.

۵۵.       آرزو، سراج الدین علی خان، تذکره مجمع النفایس، به تصحیح دکتر مهر نور محمد خان، جلد دوم، (اسلام آباد: مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان، ١٣٨٥هـ ش)، ۱۰۸و ۱۰۹.

۵۶.        ناصر علی سرهندی، دیوان ناصر علی سرهندی، به تصحیح دکتر رشیده حسن هاشمی، (اسلام آباد: مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان، ۱۳۸۴ش)، ۱۵.

۵۷.       محمد افضل سرخوش، کلمات الشعرا، به تصحیح صادق علی دلاوری، (لاهور: شیخ مبارک علی ایند سنز، ۱۹۴۲م)، ۵۳.

۵۸.       ناصر علی سرهندی، دیوان ناصر علی سرهندی، به تصحیح دکتر رشیده حسن هاشمی، (اسلام آباد: مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان، ۱۳۸۴ش)، ۲۰.

۵۹.       شیخ احمد علی خان سندیلوی، مخزن الغرایب، مصحح دکتر محمد باقر، جلد٤، (اسلام آباد: مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان، ١٩٦٨م)، ۲۸۷.

۶۰.        بندرا بن داس خوشگو، سفینه خوشگو، مرتبه: سید شاه عطاء الرحمن عطا کاکوی، دفتر ثالث، (پتنه ، بهار:۱۹۵۹م)، ۷.

۶۱.        سید مرتضی بینش، تذکره اشارات بینش، مرتبه حسین قاسمی، (دهلی: ١٩٧٣م)، ۱۲۴.

۶۲.        ایضاً، ۴۴.

۶۳.        شیر علی خان لودی، تذکره مرآۃ الخیال، (بمبئی، هند: ۱۳۲۴ش)، ۲۴۹.

۶۴.   دکتر سید محمد عبداللّه، فارسی زبان و ادب، مجموعه مقالات، (لاهور: مجلس ترقی ادب ، بی تا)، ۲۲۵-۲۱۲.

BIBLIOGRAPHY

-           Abdullah, Dr Syed Muhammad, Farsi Zuban_o_Adab, Majmooh Maqalat, (Lahore Majlis Tarqqi Adab)

-           Abdur Razzak Khawafi, Shah Nawaz Khan, Baharistan_i_Sukhan, Government Oriental series, (Madras, 1951 A.D)

-           Ali Khan, Syed Hassan, Subha-ay-Gulshan, (Bhoopal: 1295, H.S)

-           Ali Sirhindi, Nasir, Dewan Nasir Ali Sirhindi, ba tasheh Dr. Rashida hassan Hashmi, (Islamabad: Markaz Tahqiqat Farsi Iran_va_Pakistan, 1385 H.S).

-           Anusha, Hassan, Daneshnama Adab-e-Farsi, Adab-e-Farsi Dar Shibh-kara, Unwan Maqala: Ali Sirhindi, Maqala nigar: Akhtar Rasooli, jild Chaharum, Bukhsh Dowum, (Tehran: Wazarat Farhang-wa-Irshad Islami, 1380H.S)

-           Arzoo, Siraj_Ud_Deen Ali Khan, Tazkara Majma_Un_Nafaees,  ba tasheh Dr. Mehar Noor Muhammad Khan, Jild:2, (Islamabad: Markaz Tahqiqat Farsi Iran va Pakistan, 1385H.S)

-           Azad Bilgarami, Ghulam Ali, Khazaneh Amra, Tasheh Nasir Niko Bakht, Shakeel Aslam Baig, (Tehran: Pazohishgah allom-e-Insani wa Motaleat-e-Farhangi, 1390H.S)

-           Azad Bilgarami, Mir Ghulam Ali, Maasar-ul-Ikram, Mosum ba Sarv-e-Azad, Daftar-e-sani, Tasheh Abdullah Khan, Ba ahtamam Molvi Abdul Haq, (Haider Abad Daccan: Kutab Khana Asfiya, 1913 A.D)

-           Azad Muhammad Hussain, Nigaristan-e-Faris, (Lahore: Kareemi Press, 1923A.D)

-           Badakhshani, Maqbool Baig, Tarikh-e-Adbeyat Musalmanan-a-Pakistan wa-Hind, jild Panjum, Buksh Dowum, (Lahore: Nashir: Captian Syed fiaz Mahmood, Punjab University Lahore, 1971 A.D)

-           Bahadur, Muhammad Ghus Khan, Tazkara Gulzar-a-Azam, (be ja: Matba Sarkari, 1272H.S)

-           Beenish, Syed Murtaza, Tazkara Esharat-ay-Beenish, Muratabh Hussain Qasami, (Dehli, 1973 A.D)

-           Daaghistani, Ali Quli Khan Walah, Tazkara Riaz-ush-Shura, Muqadma, Tasheh wa Tahqeeq Syed Mohsin Naji Abadi, Jild Sivum, (Tehran: Intisharat Asatir, 1384 H.S)

-           Gopamvi, Muhammad Qudrat Ullah, Tazkara Nataeej-ul-Afkar, Tasheh Yousaf baig Babapur (Qum: Nashar Majma Zakhayeer Islami, 1387H.S)

-           Hassan Khan, Nawab Mohammad Sadiq, Tazkara Shama-e-Anjuman, (Bhoopal: 1292 H.S)

-           Hussain Bilgaram, Muhammad Askari, Sahaif-e-Sharaif, (Bankipur: Be Ta)

-           Ikhlas Kishan Chand, Hamesha Bahar, Muratabh, Dr. Waheed Qureshi, (Karachi: Anjuman Tarqqi Urdu Pakistan, 1973A.D)

-           Ikram-ul-Haq, Sheer-ul-Ajam Phil Hind, (Lahore: Ashraf press, 1961A.D)

-           Khalil Banarsi, Ali Ibrahim Khan, Sahaf-ay-Ibrahemi, Buksh Maasaran ba tasheh Mir Hashim Muhaddis, (Be ja : Anjuman Asar-o-Mufakhir Farhangi, 1384H.S)

-           Khushgo, Bandra Bin Das, Safeeneh Khushgo, Muratabh Syed Shah Ata-ur-Rahman Ata Kakoui, daftar Salis, (Bahar: Patna, 1959 A.D)

-           Lakhnavi, Aftab Rai, Riaz-ul-Arfeen, ba tasheh wa muqadma Syed Hassam Rashidi, Bukhsh dowum, (Islam Abad: Intisharat Markaz Tehqeeqat Farsi Iran wa Pakistan, 1982 A.D)

-           Lodhi, Sher Ali Khan, Tazkara Mera-tul-khayal, (Hind: Bombay, 1324H.S)

-           Rafiq, Iffat, Masnavi Nasir Ali Sirhindi, tasheh wa tahasia wa muqadma, Payan nama Karshanashi Arshad, (Lahore: Danishkada Khawar Shanashi, Danishgah Punjab Lahore, dora tehseli 1987-1988 A.D)

-           Sadarangani, Haromal, Parsi Goyan Hind wa Sind, (Tehran: Bunyad Farhang Iran, 1355 H.S)

-           Safa, Dr. Zabih Ullah, Tarekh Adbeyat Dar Iran, Jild panjum, Bakhsh Dowum, (Tehran: Intisharat Firdous, 1373H.S)

-           Schimnel, Annemarie, Adabiyat Islami Hind, Tarjama Yaqoob Aazand, (Tehran: Moassasa Intisharat Ameer Kabir, 1373 H.S)

-           Sindhalvi, Sheikh Ahmad Ali Khan, Maghzan-ul-Gharaib, Mossahah Dr. Muhammad Baqir, Jild 4, (Islamabad, Markaz Tahqiqat Farsi Iran-va-Pakistan, 1968A.D)

-           Sirkhush, Muhammad Afzal, kalmat-ul-shura, ba tasheh sadiq Ali Dilawar, (Lahore: Sheikh Mubarak Ali and Sons, 1942A.D)

-           Zarin Kob, Dr Abdul Hussain, Sari Dar Shair-e-Farsi, Chap Sivum (Tehran: Intisharat elmi, 1371 H.S)

vvv